Play-offs voor Europees voetbal: een zegen of een coëfficiëntenramp?

Sinds het seizoen 2008/2009 zijn de play-offs voor Europees voetbal (zoals in de huidige vorm) ingevoerd in de Eredivisie. Tegenwoordig spelen de nummers 5 t/m 8 (6 t/m 9 als de bekerwinnaar bij de eerste vijf eindigt) via een play-offsysteem om een Europees ticket. De competitie wordt spannender en kleinere clubs krijgen meer kans om Europees te spelen. Liefhebbers juichen het systeem daarom vaak van harte toe. Voor coëfficiëntenfetisjisten zorgt deze play-offs echter soms ook voor irritatie, omdat niet altijd de beste ploeg (van de ranglijst) Europa in gaat. Zo werd Go Ahead Eagles, als nummer negen van de Eredivisie en winnaar van de play-offs, dit seizoen in de voorronde van de Conference League al gelijk uitgeschakeld. Mede daarom is er veel discussie over dit systeem. We duiken in de geschiedenis van de play-offs voor Europees voetbal en zetten alle feiten voor je op een rijtje. Zijn de play-offs een vloek of een zegen?

Play-off systeem

In dit artikel onderzoeken we of er een verschil is in het aantal coëfficiëntpunten dat wordt behaald door play-offwinnaars die in de Eredivisie het hoogst eindigden en winnaars die lager eindigden. Oftewel: zorgt het play-offsysteem voor meer of minder punten in Europa? Daarvoor kijken we eerst naar de geschiedenis van de play-offs en eerdere winnaars.

• Geschiedenis
• Prestaties
• Vergelijking
• Conclusie

Geschiedenis

De play-offs (zoals in huidige opzet) zijn zestien jaar geleden ingevoerd, het leverde de volgende winnaars op:

Jaar	Club	# Eredivisie	Coef
2009	NAC	#8	4.000
2010	FC Utrecht	#7	9.500
2011	ADO Den Haag	#7	3.000
2012	Vitesse	#7	1.500
2013	FC Utrecht	#5	0.500
2014	FC Groningen	#7	0.500
2015	Vitesse	#5	0.000
2016	Heracles Almelo	#6	1.000
2017	FC Utrecht	#4	3.500
2018	Vitesse	#6	1.500
2019	FC Utrecht	#6	0.500
2020	Corona
2021	Feyenoord	#5	28.500
2022	AZ	#5	24.000
2023	FC Twente	#5	3.500
2024	Go Ahead Eagles	#9	0.500

Europese prestaties play-off winnaars

Per seizoen hebben we de Europese prestaties van de play-off winnaars voor je op een rijtje gezet met tegenstanders, resultaten en behaalde coëfficiëntpunten. In de titel zie je tussen haakjes de plaats op de ranglijst in de Eredivisie het seizoen daarvoor.

2009/10 – NAC (#8)

Eredivisie play-offs: 6 t/m 9. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇦🇲 Gandzasar Kapan	6-0 (T) / 0-2 (U)	2.000
3e voorronde	🇵🇱 Polonia Warschau	0-1 (U) / 3-1 (T)	2.000
Play-offs	🇪🇸 Villarreal CF	1-3 (T) / 6-1 (U)	0.000
Totaal			4.000

2010/11 – FC Utrecht (#7)

Eredivisie play-offs: 6 t/m 9. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇦🇱 KF Tirina	4-0 (T) / 1-1 (U)	1.500
3e voorronde	🇨🇭 FC Luzern	1-0 (T) / 1-3 (U)	2.000
Play-offs	Celtic	2-0 (U) / 4-0 (T)	1.000
Groepsfase	🇮🇹 Napoli	0-0 (U) / 3-3 (T)	2.000
	Liverpool	0-0 (T) / 0-0 (U)	2.000
	🇷🇴 Steaua Boekarest	1-1 (T) / 3-1 (U)	1.000
Totaal			9.500

2011/12 – ADO Den Haag (#7)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇱🇹 FK Tauras Tauragė	2-3 (U) / 2-0 (T)	2.000
3e voorronde	🇨🇾 Omonia Nicosia	3-0 (U) / 1-0 (T)	1.000
Totaal			3.000

2012/13 – Vitesse (#7)

Eredivisie play-offs: 6 t/m 9. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇧🇬 Lokomotiv Plovdiv	4-4 (U) / 3-1 (T)	1.500
3e voorronde	🇷🇺 Anzji Machatsjkala	2-0 (U) / 0-2 (T)	0.000
Totaal			1.500

2013/14 – FC Utrecht (#5)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇱🇺 FC Differdange 03	2-1 (U) / 3-3 (T)	0.500
Totaal			0.500

2014/15 – FC Groningen (#7)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	Aberdeen FC	0-0 (U) / 1-2 (T)	0.500
Totaal			0.500

2015/16 Vitesse (#5)

Eredivisie play-offs: 4 t/m 7. Instroom: 3e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
3e voorronde	Southampton	3-0 (U) / 0-2 (T)	0.000
Totaal			0.000

2016/17 Heracles Almelo (#6)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 3e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
3e voorronde	🇵🇹 FC Arouca	1-1 (T) / 0-0 (U)	1.000
Totaal			1.000

2017/18 FC Utrecht (#4)

Eredivisie play-offs: 4, 6, 8 en 9 (#5 Vitesse won beker en #7 FC Twente uitgesloten van play-offs). Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇲🇹 Valletta FC	0-0 (U) / 3-1 (T)	1.500
3e voorronde	🇵🇱 Lech Poznan	0-0 (T) / 2-2 (U)	1.000
Play-offs	🇷🇺 Zenit Sint-Petersburg	1-0 (T) / 2-0 (U)	1.000
Totaal			3.500

2018/19 Vitesse (#6)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇷🇴 FC Viitorul	2-2 (U) / 3-1 (T)	1.500
3e voorronde	🇨🇭 FC Basel	0-1 (T) / 1-0 (U)	0.000
Totaal			1.500

2019/20 FC Utrecht (#6)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde EL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇧🇦 HŠK Zrinjski	1-1 (T) / 2-1 (U)	0.500
Totaal			0.500

2020/21 Corona – Willem II (#5)

In het seizoen 2019/20 brak er corona uit. Daardoor kon de competitie niet worden afgemaakt, er werden ook geen play-offs gespeeld. Willem II eindigde als 5e en mocht van de KNVB daardoor Europa in, ondanks hevige protesten van FC Utrecht.

De voorrondes werden vanwege corona over één duel gespeeld.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇱🇺 Progrès Niederkorn	0-5 (U)	2.000
3e voorronde	Rangers	0-4 (T)	0.000
Totaal			2.000

2021/22 Feyenoord (#5)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde ECL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇽🇰 FC Drita	0-0 (U) / 3-2 (T)	1.500
3e voorronde	🇨🇭 FC Luzern	0-3 (U) / 3-0 (T)	2.000
Play-offs	🇸🇪 IF Elfsborg	5-0 (T) / 3-1 (U)	1.000
Groepsfase	🇮🇱 Maccabi Haifa	0-0 (U) / 2-1 (T)	3.000
	🇨🇿 Slavia Praag	2-1 (T) / 2-2 (U)	3.000
	🇩🇪 Union Berlin	3-1 (T) / 1-2 (U)	4.000
Achtste finale	🇷🇸 Partizan	2-5 (U) / 3-1 (T)	4.000
Kwartfinale	🇨🇿 Slavia Praag	3-3 (T) / 1-3 (U)	3.000
Halve finale	🇫🇷 Marseille	3-2 (T) / 0-0 (U)	3.000
Finale	🇮🇹 AS Roma	1-0 (U)	0.000
Bonus			4.000
Totaal			28.500

2022/23 AZ (#5)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde ECL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇧🇦 Tuzla City	1-0 (T) / 0-4 (U)	2.000
3e voorronde	Dundee United	1-0 (U) / 7-0 (T)	1.000
Play-offs	🇵🇹 Gil Vicente	4-0 (T) / 1-2 (U)	2.000
Groepsfase	🇺🇦 Dnipro-1	0-1 (U) / 2-1 (T)	4.000
	🇱🇮 Vaduz	4-1 (T) / 1-2 (U)	4.000
	🇨🇾 Apallon Limassol	3-2 (T) / 1-0 (U)	2.000
Achtste finale	🇮🇹 Lazio Roma	1-2 (U) / 2-1 (T)	4.000
Kwartfinale	🇧🇪 Anderlecht	2-0 (U) / 2-0 (T)	2.000
Halve finale	West Ham United	2-1 (U) / 0-1 (T)	0.000
Bonus			3.000
Totaal			24.000

2023/24 FC Twente (#5)

Eredivisie play-offs: 5 t/m 8. Instroom: 2e voorronde ECL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇸🇪 Hammarby IF	1-0 (T) / 1-1 (U)	1.500
3e voorronde	🇱🇻 Riga	2-0 (T) / 0-3 (U)	2.000
Play-offs	🇹🇷 Fenerbahçe	5-1 (U) / 0-1 (T)	0.000
Totaal			3.500

2024/25 Go Ahead Eagles (#9)

Eredivisie play-offs: 6 t/m 9. Instroom: 2e voorronde ECL.

Ronde	Tegenstander	Resultaat	Coef
2e voorronde	🇳🇴 SK Brann	0-0 (T) / 2-1 (U)	0.500
Totaal			0.500

Vergelijking play-off winnaars

In de vijftien uitgespeelde seizoenen won vijf keer een club de play-offs die ook het hoogst op de Eredivisie-ranglijst eindigde. In tien gevallen gebeurde dit dus niet en won een club de play-offs terwijl een andere club hoger op de Eredivisie-ranglijst was geëindigd. Laten we deze cijfers naast elkaar leggen.

• Hoogst geëindigd (Eredivisie) winnaar play-off: gemiddeld 12.000 punten per seizoen
• Lager geëindigde (Eredivisie) winnaar play-off: gemiddeld 2.200 punten per seizoen

Er is dus een overduidelijk verschil te zien in het aantal punten dat een hoogst geklasseerd Eredivisie-team behaalt ten opzichte van een lager geëindigde club die de play-offs wint. Door de komst van de Conference League (in 2021) is deze vergelijking echter niet volledig accuraat. Daarom splitsen we de vergelijking op in de periodes vóór en sinds de introductie van de ECL.

Voor ECL

• Hoogst geëindigd (Eredivisie) winnaar play-off: gemiddeld 2.000 punten per seizoen
• Lager geëindigde (Eredivisie) winnaar play-off: gemiddeld 2.389 punten per seizoen

Sinds ECL

• Hoogst geëindigd (Eredivisie) winnaar play-off: gemiddeld 18.667 punten per seizoen
• Lager geëindigde (Eredivisie) winnaar play-off: gemiddeld 0.500 punten per seizoen

Ondanks de beperkte data is het sinds de introductie van de Conference League verstandiger om de hoogst geklasseerde club Europa in te sturen. Natuurlijk spelen er nog een aantal variabelen mee die lastig te vergelijken zijn. Zo scoorden Feyenoord en AZ erg goed in de ECL. Met respectievelijk 28.500 en 24.000 punten behaalden zij een monsterscore, die het gemiddelde flink omhoog trekt. Ook speelt de loting in de voorrondes een rol. Zo troffen NAC en Vitesse respectievelijk Villarreal en Southampton in de voorrondes, waardoor kwalificatie een stuk lastiger werd.

Conclusie

De conclusie lijkt erg duidelijk. Als Nederland meer coëfficiëntpunten wil halen dan is het afschaffen van de play-offs voor Europees voetbal een logische zet. Maar deze conclusie verbinden we als Coefficienten.nl. De play-offs voor Europees voetbal hebben namelijk ook voordelen, los van de coëfficiëntpunten. Zo blijft de Eredivisie een stuk langer spannender en ontstaan er mooie verhalen over de wat kleinere clubs die (voor het eerst) Europa in mogen. Wat te denken bijvoorbeeld van Heracles fans die met een supporterbus op een Portugese berg strandden.

Oplossingen

Mogelijk hoeven de play-offs niet helemaal te verdwijnen en zijn er ook tussenoplossingen mogelijk. Hierbij wordt de spanning in de Eredivisie behouden, kunnen kleinere clubs nog steeds Europees voetbal bereiken, maar is de kans wel groter dat er ook coëfficiëntpunten worden behaald. Een voorbeeld van zo’n tussenoplossing: de play-offs niet helemaal afschaffen maar anders opzetten. Eerder dit jaar pleitte NEC-directeur Wilco van Schaik bijvoorbeeld voor één grote finale op neutraal terrein.

Wij dachten mogelijk aan een ander model. De nummers 5 t/m 8 spelen nog steeds een play-off systeem, maar de laagst geklasseerde clubs hebben het wel een stuk moeilijker. De kwartfinale wordt gespeeld door #7 – #8, de halve finale tussen #6 – winnaar kwartfinale en de finale tussen #5 – winnaar halve finale. Alles wordt over één wedstrijd gespeeld en het thuisvoordeel is voor de hoogst geklasseerde club. Als nummer 8 van de Eredivisie moet je dus drie uitwedstrijden winnen om Europa in te mogen en als nummer 5 slechts één thuiswedstrijd.

We zijn benieuwd wat jullie hier van vinden en natuurlijk naar andere modellen/ideeën! Laat het hieronder weten in de comments of onder onze post op X en Bluesky.